Tết Hàn Thực hay còn gọi là Tết bánh trôi bánh chay có một nguồn gốc vô cùng kỳ lạ. Sự tích của ngày Tết này bắt nguồn từ Trung Quốc.
Theo quan niệm của dân gian Tết Hàn Thực là một ngày tết diễn ra vào ngày mồng 3 tháng 3 Âm lịch. Theo tu vi thì "Hàn Thực" ở đây có nghĩa là "thức ăn lạnh".
Theo đó thì nghĩa chữ Hán của "Hàn" là lạnh, "thực " có nghĩa là ăn; " Tết Hàn thực" vậy ở đây có nghĩa là tết ăn đồ lạnh. Phong tục cổ truyền này có nguồn gốc từ Trung Quốc theo một câu chuyen la được truyền tụng qua nhiều đời.
Chuyện kỳ lạ kể rằng vào thời Xuân Thu Chiến Quốc (770-221) trước công nguyên, các nước lân bang thôn tính lẫn nhau, thái tử Trùng Nhĩ của nhà Tấn phải chạy lánh nạn ở khắp nơi. Thái Tử hết chạy sang nước Địch sau đó lại trốn sang nước Vệ, nước Tề, nước Sở.
Theo quan niệm của dân gian Tết Hàn Thực là một ngày tết diễn ra vào ngày mồng 3 tháng 3 Âm lịch. Theo tu vi thì "Hàn Thực" ở đây có nghĩa là "thức ăn lạnh".
Theo đó thì nghĩa chữ Hán của "Hàn" là lạnh, "thực " có nghĩa là ăn; " Tết Hàn thực" vậy ở đây có nghĩa là tết ăn đồ lạnh. Phong tục cổ truyền này có nguồn gốc từ Trung Quốc theo một câu chuyen la được truyền tụng qua nhiều đời.
Chuyện kỳ lạ kể rằng vào thời Xuân Thu Chiến Quốc (770-221) trước công nguyên, các nước lân bang thôn tính lẫn nhau, thái tử Trùng Nhĩ của nhà Tấn phải chạy lánh nạn ở khắp nơi. Thái Tử hết chạy sang nước Địch sau đó lại trốn sang nước Vệ, nước Tề, nước Sở.
Theo hầu thái tử có một người hậu cận, vốn là một thầy phong thủy rất trung thành tận tuỵ là Giới Tử Thôi. Chuyện kỳ lạ đó là trong suốt 19 năm lận đận, gian nan, có những lúc hết lương ăn, người hầu cận Giới Tử Thôi đã cắt thịt đùi của mình để nấu cho chủ công ăn. Trùng Nhĩ khi ăn xong hỏi ra mới biết, lòng ông cảm phục vô cùng.
Thời gian sau đó khi thành sự, thái tử Trùng Nhĩ phục quốc và lên làm vua tức Tấn Văn Công. Tấn Văn Công đã phong thưởng cho những người có công với ông rất hậu nhưng có một chuyện kỳ lạ là ông lại quên mất Giới Tử Thôi là người có công đầu giúp mình trong lúc khó khăn hoạn nạn.
Chứng kiến mọi người được chủ nhân ban ân huệ, còn mình thì lại bị bỏ quên, tuy nhiên chuyện kỳ lạ hơn đó là Giới Tử Thôi không hề oán giận gì, và ông cho rằng đó là nghĩa vụ của bầy tôi rồi sau đó tủi phận về nhà thu dọn đồ đạc là các sách tử vi và dắt mẹ vào núi Điền Sơn ở ẩn (còn có tài liệu viết núi Miên Sơn).
Hai mẹ con ông sống yên phận ở trong rừng Điền Sơn, không mơ tới giàu sang phú quý. Mãi về sau Vua Tấn khi ngồi xem tướng mới nhớ ra mới cho tìm Giới Tử Thôi nhưng không tìm thấy ông nữa. Vua cho người đi vào Điền Sơn để tìm Giới Tử Thôi nhưng cũng tìm không được, vua đoán biết Tử Thôi vẫn còn ở trong đó bèn sai người đốt rừng để buộc Tử Thôi phải ra.
Có một chuyện kỳ lạ vua không ngờ tới đó là Tử Thôi quyết chí, hai mẹ con cùng nhau chịu chết cháy trong rừng. Vua thương xót, cho người lập miếu thờ trên núi và phong cả khu rừng đó làm tự điền. Hôm Tử Thôi bị đốt cháy trong rừng là ngày 5 tháng 3 âm lịch. Về sau người ta lấy ngày 3 tháng 3 cho tiện.
Người quanh vùng vì thương xót Tử Thôi là một bậc trung thần, cứ mỗi năm đến ngày ấy đã kiêng đốt lửa 3 ngày,và ăn toàn đồ nguội, ngay cả mâm cỗ cúng cũng được làm từ hôm trước. Chính vì cúng và ăn đồ nguội nên mới gọi là tết Hàn thực. Người Hoa có tục làm bánh trôi, bánh chay trong tết Hàn thực để tránh đốt lửa.
Thời gian sau đó khi thành sự, thái tử Trùng Nhĩ phục quốc và lên làm vua tức Tấn Văn Công. Tấn Văn Công đã phong thưởng cho những người có công với ông rất hậu nhưng có một chuyện kỳ lạ là ông lại quên mất Giới Tử Thôi là người có công đầu giúp mình trong lúc khó khăn hoạn nạn.
Chứng kiến mọi người được chủ nhân ban ân huệ, còn mình thì lại bị bỏ quên, tuy nhiên chuyện kỳ lạ hơn đó là Giới Tử Thôi không hề oán giận gì, và ông cho rằng đó là nghĩa vụ của bầy tôi rồi sau đó tủi phận về nhà thu dọn đồ đạc là các sách tử vi và dắt mẹ vào núi Điền Sơn ở ẩn (còn có tài liệu viết núi Miên Sơn).
Hai mẹ con ông sống yên phận ở trong rừng Điền Sơn, không mơ tới giàu sang phú quý. Mãi về sau Vua Tấn khi ngồi xem tướng mới nhớ ra mới cho tìm Giới Tử Thôi nhưng không tìm thấy ông nữa. Vua cho người đi vào Điền Sơn để tìm Giới Tử Thôi nhưng cũng tìm không được, vua đoán biết Tử Thôi vẫn còn ở trong đó bèn sai người đốt rừng để buộc Tử Thôi phải ra.
Có một chuyện kỳ lạ vua không ngờ tới đó là Tử Thôi quyết chí, hai mẹ con cùng nhau chịu chết cháy trong rừng. Vua thương xót, cho người lập miếu thờ trên núi và phong cả khu rừng đó làm tự điền. Hôm Tử Thôi bị đốt cháy trong rừng là ngày 5 tháng 3 âm lịch. Về sau người ta lấy ngày 3 tháng 3 cho tiện.
Người quanh vùng vì thương xót Tử Thôi là một bậc trung thần, cứ mỗi năm đến ngày ấy đã kiêng đốt lửa 3 ngày,và ăn toàn đồ nguội, ngay cả mâm cỗ cúng cũng được làm từ hôm trước. Chính vì cúng và ăn đồ nguội nên mới gọi là tết Hàn thực. Người Hoa có tục làm bánh trôi, bánh chay trong tết Hàn thực để tránh đốt lửa.
